කොහොඹා යක් කංකාරියේ පූජා රටාව සහ එහි අනුපිළිවෙල (දෙවන සටහන)

හවස් වරුවේ චාරිත්‍ර

මඟුල්බෙර වාදනය  
සෑම සුභ අවස්ථාවකම ආරම්භයේ දී මෙන්ම මෙහිදී ද මගුල් බෙර වාදනය කෙරේ.

වැදි යකුන් නැටීම
වැදි යකුන් නටනු ලබන්නේ කංකාරි මඩුව තුළ ය. කංකාරි මඩුවේ මැද අලුත් පැදුරක් එළා පැදුර මත පිරුවටයක් අතුරා ඒ මත හාල් දමා එය අටමගල ලෙස අදිනු ලැබේ.

යක් ඇනුම
සියලු යකුන්ට කංකාරි රඟ මඩලට පැමිණෙන ලෙස කෙරෙන ඇනවුම හෙවත් ආරාධනය යක් ඇනුම නැටුමෙන් අපේක්ෂිතය. දීර්ඝ නැටුමක් වූ යක්කැනුම මෙම අවස්ථාවේ දී කෙටියෙන් නටා අවසන් කෙරේ. 

බුලත් පදය
කොහොඹා යක් කංකාරියේ හත්පදය  පදය යනුවෙන් හඳුන්වන නැටුම් අංක හතෙන් පළමුවැන්න මෙය වේ. දළු මුර පදය යනුවෙන් ද හැඳින්වෙන මෙය සුදු රෙදි කඩක් මත තබන ලද බුලත් අතක් ගෙන යහන ඉදිරිපිට එක් තනි කච්චි නැට්ටුවකු විසින් පමණක් නටනු ලබන්නකි. මල්යහන් කවි ගියා යහනට වඩින ලෙස ආරාධනා කළ දෙවියන්ට බුලත් අතක් දී පිළි ගන්නා ආකාරය මෙයින් නිරූපිත වේ.  

කොතල පදය

කොතල පදය නැතහොත් කහදිය කොතල පදය යනුවෙන් හැඳින්වෙන මෙය නානුමුර කිරීමේදී පැන් තොට සිට ගෙන ආ පැන් කොතලයට කහ ස්වල්පයක් මිශ්‍රකර එම දියර කංකාරි මඩුව වටේ ඉසිමින් එක් නැට්ටුවකු විසින් නටනු ලබන්නකි. මෙය කංකාරි මඩුව පවිත්‍ර  කිරීමේ අරමුණෙන් කෙරෙන බව පෙනේ. මෙයින් දෙවියන්ට පැන් වැඩීමක් ද නිරූපනය කෙරේ.

සළු පදය
සුදු සළුවක් ගෙන දෙකෙළවරින් දෙපසට බේරි සිටින පරිදි එය අල්ලා එම දෙකෙලවර කරකවමින් යහන ඉදිරියේ සිට දෙවියන්ට පවන් සැලීම නිරූපණය කෙරෙන මෙයද ඒකල නැටුමකි.

දුම්මල පදය
වම් අතට ගන්නා දුම්මල අඟුරු දුම්මල කබලට අතෝරකරුවෙකු විසින් දෙනු ලබන දුම්මල දකුණතින් ගෙන දමමින් කෙරෙන සුවඳ දුම් පූජාවක් වන මෙය ද ඒකළ නැටුමකි.

පොල් පදය
ලෙලි හරින ලද පොල් ගෙඩියක් අතින් ගෙන එක් නැට්ටුවකු පමණක් නටන ලදි.

ආවළඳ පදය
ආවළඳ පදය නම් සහල් මුං ඇට ආදී ද්‍රව්‍ය කිහිපයක් දමා කට කෙසෙල් කොලයකින් බැද ඇති මුට්ටිය රැගෙන කෙරෙන කෙටි ඒකල නැටුමකි.

සැවුල් පදය
වැඳි යකුන් නැටීම සඳහා ගන්නා රතු කුකුළා එක අතකට ද අනෙක් අතට පස් කොළ අත්තක් ද ගෙන එක් නැට්ටුවෙකු විසින් නටන පදය සැවුලා වෙනුවෙන් කෙරෙන්නෙකි.

පලවැල දානය
කංකාරියේ දාන පහ නමින් හඳුන්වන පද්‍ය පන්ති පහට අයත් මෙහි සීතා බිසව පිලිබඳවත් ඇය වනාන්තරයේ තනි වු ආකාරය ගැනත් මලය කුමරුන් තිදෙනාගේ උපත් කතා විස්තර කෙරේ. මෙම කවි ගායනා කෙරෙමින් නයියන්ඩි ඇඳුමෙන් සැරසුණු නැට්ටුවො කීපදෙනෙක් රංගනයේ යෙදේ. 

වානේ යක්කම
රඟමඬල මැද එලා ඇති පැදුර මත උඩු යටිකුරු කර හැරවූ වංගෙඩියක් තබා ඒ මත සුදු රෙද්දක් එළා ඇත. එක් නැට්ටුවෙකු නව කොළ අත්තක් සහ කුකුළා අතට ගෙන සිටින අතර ඔහු ඇතැම් විට ඉන් ආතුරයාට සෙත් කරයි. හිසට ස්පර්ශ කර ඉන්පසු ඔහු වංගෙඩියට නැග බෙර කරුවා විසින් වයනු ලබන ජිංත ජිංත ජිංත කුදක් කුදගත දොං කඩ තරිකිට කුං දං ගජිං යන පදයට අනුව චලනය යෙදේ. මෙය නිශ්ශබ්ද අනුරූපණයකි. එය අවසන් වී බෙරකරුවා වෙනත් පදයක් වයද්දී වංගෙඩියෙන් බිමට පනින ඔහු ආතුරයා වෙත ගොස් සෙත් කරයි. එවිට අතෝරකරුවෝ ආයුබෝ වේවායි කියති. මෙය වානේ යක්කමයි.

 වං ගෙඩියේ සමයම
රඟමඬල මැද ඇති පැදුර කෙළවරක තොලබෝ හීරැස්ස ඉරිවේරිය සහ හාල් අතුරා තිබේ. හාල්වලින් අටමගල ඇඳ ඇත. පැදුර අනෙක් කෙළවර දික් අතට පෙරලෙන ලද වංගෙඩියට හිස තබාගෙන උඩුබැල්ලෙන් නිදන එක් නැට්ටුවෙකි. ඉහත සඳහන් කළ අටමගල මත සුදු රෙද්දක් එළා ඒ මත ආතුරයා වාඩිවී සිටි. රතු කුකුළා නැට්ටුවාගෙ දෙපා අතරට සිරකර ගෙන තිබේ. නැට්ටුවාගෙ එක් අතක නව කොල අත්තය. වංගෙඩියේ සමයම ඉදිරිපත් කෙරෙන්නේ මෙසේ සැරසීගෙනය. 

වැදි යක්පොල
කංකාරි මඩුවෙන් පිටත කංකාරිය කෙරෙන භූමියේම ගොඩ අයිලය යනුවෙන් හැඳින්වෙන කුඩා මැස්සකි. ඉරුගල්බණ්ඩාර දෙවියන් වෙනුවෙන් හාල් මල්ලක් එල්ලා තිබේ. දකුණු පස කෙසෙල් කැනකි. වැදි යකුන් සඳහා ගොඩ අයිලයේ පුදන බත් සහ එළවළු පිදිය යුත්තේ ඒ වෙනුවෙන් සාදන වෙනම මුලුතැන්ගෙයක ය. ගොඩ අයිලය හෙවත් වැදියක් මඩුව තුළ වීරමුණ්ඩ කලුකුමාර සහ කොහොඹා යන දෙවිවරුන් වෙනුවෙන් පූජා තටු තුනක් තබනු ලැබේ.
 

රාත්‍රි යාමයේ පූජා චාරිත්‍ර 

අයිලේ කට කැපීම
ලී කෝටු සහ කෙසෙල් පදුරු වලින් සාදා ගොක්කොල වලින් අලංකාර කරන ලද අයිලය ගැබ හෙවත් කුඩා කාමර තුනක් හෝ හතරක් සිටින සේ සකස් කරනු ලැබේ. එහි ගැබ දොරටු වැසෙන පරිදි කෙසෙල් පතුරු ගසා තිබෙන අතර ප්‍රධාන අතෝරකරු පිහියකින් කෙසෙල් පතුරු කපා ගැබ දොරටු අනාවරණය කරයි.
 

යක්දෙස්සන් පේවීම
කංකාරියට දින හතකට පෙර සිටම මස් මාංශ අනුභවයෙන් ස්ත්‍රී සංවාසයෙන් අවමංගල්‍ය වලට සහ සහභාගී නොවීමෙන් පේ වී සිටිය යුතු යක්දෙස්සන් මෙදින වෙස් ඇඳුම් ඇඳීමට ප්‍රථම හිස් සෝදා නා පෙවිය යුතුය. දෙහි ගෙඩි කීපයක් උණු අළු යට දමා තම්බා හිසේ ගා හිස සේදීම පෙවීමේ දී අනුගමනය කරන චාරිත්‍ර වේ.
 

හඟල සූදානම් කිරීම සහ හඟල යැදීම
හිස සෝදා නා පිරිසිදුව පැන් පැමිණි යක්දෙස්සා කංකාරි මඩුව මැද පැදුරක් හෝ උස් ආසනයක් ලබා ඒම තම වෙස් ඇඳුම් කට්ටලය තැම්පත් කර හඟල සහ උල්උඩය ඇදීමට සුදුසු පරිදි සකස් කර ගනිති. ඉන්පසු හඟල ගායනා කරති.
 

ආභරණ අයිලයට වැඩමකිරීම
මගුල් බෙර වාදනය කරද්දි පෙර දින සවස දේවාලයේ සිට හෝ ආභරණ තැන්පත් කර ඇති ස්ථානයේ හෝ සිට වැඩමවා ගෙන ආයුධ ආභරණ සහ අවුපත් උඩු වියන් යටින් හා පාවඩ මතින් අයිලයට වැඩම කෙරේ. 

පුදා වැඩිම
මීට ඉහත දැක්වූ පුදා වැඩීම විස්තරවලට අමතරව සත් වියතක් දිග දිවි කදුරුමෝල වංගෙඩිය ලෙල්ල සහිත සහ ලෙලි ගැසූ පොල් ගෙඩි දෙක තොලබෝ හීරැස්ස සහ ඉරිවේරිය මල් බුලත් පුටුව සහ යටි යහනත් සූදානම් කර තිබීම මෙම චාරිත්‍රය සඳහා අත්‍යාවශ්‍යවේ. 

මහා යාතිකාව
ආතුරයා අයිලය ඉදිරියේ වැඳ ගෙන සිටින අතර ප්‍රධාන යක්දෙස්සා බුලත් අතක් සහ පුවක් මල් කිනිත්තක් ගෙන දෙවියන් වෙත ආතුරයා වෙනුවෙන් යාතිකා කරයි. 

මගුල් බෙර වාදනය
කංකාරිය සඳහා වාදනය කරන සියලුම බෙර වලට දුම්මල අල්ලා කංකාරියට සහභාගීවන සියලුම බෙරකරුවන් ඔවුනොවුන් වෙත ආචාර සමාචාර කිරීමෙන් ඉක්බිති ජේෂ්ඨත්වය හා ප්‍රවීණත්වය අනුව අයිලය ඉදිරියේ පේලි දෙකකට සිටින පරිදි මුහුණට මුහුණලා සිට ගනිති. ඉන්පසු සම්පූර්ණ මඟුල් බෙර වට්ටම් පද වාදනය කෙරේ.  

අත්‍යා බෙර වාදනය
ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය හා ප්‍රවීණත්වය අනුව අයිලය ඉදිරියේ දෙපෙල සැදෙන බෙරකරුවෝ අයිලය පැත්තේ සිට වරකට දෙදෙනා බැගින් බෙර වාදනය පටන් ගනිති. එක් එක් බෙරකරුවකු සතු වාද්‍ය කුසලතාව එහි දැක්වෙන්නේ මේ අවස්ථාවේදීය. බෙරකරුවෙකු වැයූ කවර පදයක් වූවත් අනෙක් වාදකයා එලෙසින්ම එක් වරම වාදනය කළ යුතුය.

 යක් ඇනුම
කංකාරියට සහ සහභාගිි වන සියලුම යක්දෙස්සන් වෙස් ඇඳුම් ඇද ඉදිරිපත් කරනු ලබන ප්‍රථම රංගනය මෙයවේ ඔවුහුද බෙරකරුවන් මෙන් ජේෂ්ඨත්වය සහ ප්‍රවීණත්වය අනුව බෙර වාදකයන් පිටුපසින් දෙපළ සෑදීම මෙම රංගනය ඉදිරිපත් කරති.

අයිලය යැදීම
සියලුම දෙවියන් සහ වැද්දන් අයිලය මගින් කංකාරි භූමිය වෙත ගෙන්වා ගැනීමේ මෙහි අරමුණයි. අයිලය යැදීම ගායනයෙන් පසුව කොහොඹා යක්කංකාරිය ඓතිහාසික පසුබිම පැවසෙන එහි කේන්ද්‍රීය පුවත ගැබ් වූ ගද්‍ය සැහැල්ලක් කියනු ලැබේ.

කුවේණි මහ අස්න නැටීම
මෙම නැටුමේදී පහලොස්වැනි සියවසේ දී පමණ රචිත කුවේණි අස්නේ එන ඇතැම් ගද්‍ය කොටස් පද්‍යාකාරයෙන් ගායනා කෙරේ. අස්න නැටුම සඳහාම මූලික නැටුම් පද හතක් නැටිය යුතු අතර ප්‍රධාන අලංකාර පද සතරක් සමඟ පද දොලහක් නැටිය යුතුය. 

යක්තුන් පදය
ඇතැමෙක් යක්තුන් පදය යනුවෙන් ද ඇතැමෙක් යක් සුං පදය යනුවෙන්ද හඳුන්වන මෙහිදී ප්‍රධාන පද තුනක් වාදනය කෙරේ. වාදනයට මුල්තැන දෙන මෙය යක්දෙස්සන් විසින් නැටීමට යොදා ගත්තද සත්‍ය වශයෙන්ම මෙය වාදනය සඳහා සකස් වූවකි. 

හත් පදය

ගුරුගේ මාලාව
ප්‍රථම නාට්‍යමය පෙළ පෙළපාලි යයි.

කවි පන්තිය
වීරමුණ්ඩ ඉරුගල්බණ්ඩාර කළු කුමාර කන්දෙ බණ්ඩාර කොහොඹා යන දෙවිවරුන් පස් දෙනා පිළිබඳව ගයන කෝල්මුර මේ නමින් හැඳින්වේ. ඇතැම් විට උඩුවේරිය දෙවියන් සහ වලියක් තුන් කට්ටුව පිළිබඳව කවි ද ගායනා කෙරේ.

දුනුමාලප්පුව
ඒකල නැටුමක් වන මෙය ලීයෙන් සාදන ලද දුන්නක් සුදු රෙද්දකින් ඔතා එය දෑතින්ම අල්ලා ගෙන අයිලය දෙසට හැරී නටන නැටුමකි. කංකාරියට සම්බන්ධ දෙවියන් සඳහා කෙරෙන පූජෝපහාරයෙකි.

කෝල්පාඩුව

ඒකල නැටුමකි. අයිලයේ තිබෙන මුවපත් ආයුධය හෙවත් කෝලායුධය සහ පුවක් මල් කිනිති කිහිපයක් ගෙන අයිලය ඉදිරියේ කෙරෙන මෙම නැටුමේදී ඇතැම් අවස්ථාවක යක්දෙස්සා දෙවල්ල හෙවත් නරුපට දෑතට ගෙන නටනු ලැබේ. 

ආවැන්දුම

ඇතැමෙක් මෙය අත්වැඳුම් ආවැන්න යන්නෙන් බිඳී ආ පදයක් ලෙස හඳුන්වති. මෙම නැටුම වට්ටම් සතරක් ඇත. එක් වරකට මාත්‍රා දොලසක් කස්තිරම් දොලසක් සහ අඩව් දොලසක් බැගින් ඇත. කොහොඹා යක්කංකාරිය අතිශය දීර්ඝ වූත් අලංකාර වූ නැටුමක් වන මෙහි අවසානය ඇති දොහරොජිං ගජිං ගජිගත වට්ටම දී හස්ත මුද්‍රාවෙන් කිසියම් අදහසක් පළ කරේ. නිශ්ශබ්ද අනුරූපණ අවස්ථාවක් වූ එය මලය රජුගේ උයන පාළු කළ බව කියන ඌරාගේ හැඩ රුව උරා වාසය කරන දිශාව ආදිය අංග චලනයෙන් ඉදිරිපත් කරන්නකි.

වැදි යක්කම
කංකාරියේ දෙවෙනි නාට්‍යමය ජවනිකාව වන මෙය යක්කම් පහ අතරින් ප්‍රථමයෙන්ම රඟ දැක්වෙන්නේය. ප්‍රධාන යක්දෙස්සා සහ සහාය නළුවා යන දෙදෙනාට අමතරව තවත් නලුවෙකු පැමිණෙන එකම ජවනිකාව ද මෙයයි. 

මඩුපුරේ
පත්තිනි හා වීරමුණ්ඩ දෙවිවරුන් වෙනුවෙන් කෙරෙන මඩුපුරය නැටීම ඇතැමෙක් මලේ යක්කම යනුවෙන්ද ව්‍යවහාර කරති. යක්දෙස්සන් පේ කරන ලද ගස්වලින් කපාගෙන යහන මත තැන්පත් කළ නොපුබුදු වූ පොල් මලකට දුම්මල අල්ලා පසුව ඒවා කොපුවෙන් ගලවා දෑතට ගෙන කංකාරි මඩුව වටේ කෝල්මුර කවි කියති.

පොල් මල ගෙන ආතුරයාට යාතිකා කිරීම
කොපුවෙන් මිදූ පොල් මලක් ගන්නා ප්‍රධාන යක්දෙස්සා එය අයිලය ඉදිරියේ වැඳ ගෙන සිටින ආතුරයාගේ හිස මත තබා වීරමුණ්ඩ දෙවියන්ගේ යාතිකාව ගායනා කරමින් මඩුපුරය හේතුවෙන් ආතුරයාගේ සියලුම දොස් දුරුවන බව කියති.

මල බැඳීම
මල නැටීමෙන් පසුව ඉතිරි වූ මල් කිනිති මහ යක්දෙස්සා විසින් යහනෙහි මැද කනුවට තබා බඳිනු ලැබේ. මේ අන්දමින් මල් නැටීමෙන් ඉතුරු වූ මල් කිණිති යහන මත තැබීම හෝ එහි කණුවක ගැට ගැසීම හෝ මල බැඳීම යනුවෙන් හැඳින්වේ. වීරමුණ්ඩ දෙවියන් වෙනුවෙන් කරන මල ඔප්පු කිරීමක් වශයෙන් පැවසේ.

කප ගැලවීම
කංකාරියට පූර්ව සූදානම් වීම වශයෙන් සිදුවන ලද කප ඇතැම් කංකාරියකදී මඩුපුරයට පෙර ගලවන අතර ඇතැම් කංකාරියකදී වැදී යක්කම අනතුරුව සිදු කෙරේ. වැදි යක්කම නැටීමෙන් පසු මඩුපුරයට පෙර වැද්දා ලබා කප ගලවන අවස්ථා ද දැක ඇත.

කඩවර ගොටු දීම (අළුයම් කඩවර)
කඩවර ගොටුව දීම පිළිබඳව මීට පෙර දක්වා ඇති චාරිත්‍ර පිළිවෙලම මෙහිදී ද අනුගමනය කෙරේ.

යක්කම් ගෙනහැර පෑම
මේ සඳහා නයා යක්කම දර්ශන යක්කම විජේරාජ කතාව ඌරා යක්කම සීතා යක්කම යන නාට්‍යමය පෙළපාලි ගෙනහැර දක්වන අතර මෙහිදී සීතා යක්කම භාවිතයේ පවතී.

ගබඩා කොල්ලය
කංකාරිය සඳහා ගම්වාසීන්ගෙන් ලැබෙන සහ කංකාරිය සඳහා කාලය වෙන් කරන ලද බඩු වර්ග තබා ඇති ස්ථානය ගබඩාව යනුවෙන් ව්‍යවහාර කෙරේ. කංකාරිය සම්බන්ධයෙන් ගබඩාව සඳහා අතීතයේේදී වෙනම කුටියක් ඉදි කළ ද අද ඒ සඳහා ආතුරයාගේ නිවසේ කාමරයක් යොදාගැනේ. පොදුවේ පවත්වන කංකාරි වලදී යක්ගෙයට නොදුරින් ඉදිකෙරුණු තාවකාලික මුළුතැන්ගෙය මේ සඳහා යොදා ගැනේ.  

ගෙට ගිනි තැබීම 
ගබඩාව වූ සියලුම ද්‍රව්‍ය යක්දෙස්සන් අතර බෙදා ගත් පසුව ගිනි තබා විනාශ කෙරේ. මෙය ගේ ගිනි තැබීම යනුවෙන් හැඳින්වේ. ගබඩාව සඳහා නිවසක කාමරයක් යොදා ගැනෙන වර්තමානයේ මේ චාරිත්‍ර මෙලෙසින්ම ඉටු කළ නොහැකෙන අතර එය සංකේතවත්ව සිදුකෙරේ. ඒ සඳහා කංකාරිය කරන නිවසේ හෝ කංකාරි මඩුවේ හෝ වහලයේ නූලක් හෝ ලනුවක් ගැට ගසා එහි කඩදාසියක් හෝ පිදුරු වෙණියක් හෝ දවටා තිබණු ලැබේ. ගබඩා කොල්ලය අවසන් කර ඇතා සමඟ පැමිණෙන යක්දෙස්සා විසින් එය ගිනි තැබීම අද කෙරෙන චාරිත්‍රයයි

කොහොඹා හෑල්ල
මෙය කොහොඹා දෙවියන්ගේ උපත් කතාව සැකෙවින් දැක්වෙන පද්‍ය පංතියකි. මෙහිදී ගායනය මෙන්ම නර්තනය ද එක සේ යොදා ගැනේ. ඒ විවිධ තාලරූප වලට අනුකූලවය. මෙය ඇරඹීමට ප්‍රථමයෙන් යක්තුන් පදය නම් නැටුමට අයත් බෙර පද එකක් හෝ දෙකක් වැයේ.

මුව මල  විදීම‍ෙ
අයිලය පිටුපසින් කැන සහ මුව සහිත කෙසෙල් ගසක් පිහිටුවා ඇත. එහි  කැන අයිලයට උඩින් කංකාරි මඩුව දෙසට යොමුවී ඇත. මුව මල විදීම යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ ප්‍රධාන යක්දෙස්සා විසින් ලීයෙන් කළ දුන්නක් සහ ඊතලය උපකාර කරගනිමින් කෙසෙල් මුහය කඩා ගනු ලැබීමය.

මරාව
අයිලය ඉදිරියේ උක්කුටිකයෙන් වාඩි වී සිටින යක්දෙස්සකු විසින් හස්ත චලනයෙන් කරනු ලබන අභිනය මරාව යනුවෙන් හැඳින්වේ. මෙය බොහෝ ශාන්තිකර්ම වල දැකිය හැකි දැකුම් අත් හෝ බැඳුම අත් නැටුමක ස්වරූපය ගනී. මෙයට නියමිත මාර පදය ආලත්ති පදය සමඟ තෙවරක් වාදනය කෙරේ. යක්දෙස්සා මේ චාරිත්‍ර කරනුයේ බිම බලාගෙනය.

මෙලෙසින් කොහොඹා යක්කංකාරිය නිමාවට පත් කරයි.

(තොරතුරු , ගුරුවරු හා පොත්පත් ඇසුරිනි. අඩුපාඩු ඇත්නම් සදහන් කරන්න)

ප්‍රධාන මූලාශ්‍රයන්

දිසානායක මුදියන්සේ: සිංහල නර්තන කලාව: ඇස් ගොඩගේ සහ ප්‍රකාශකයෝ: කොළඹ 10; 1995

ඩබ්.ඒ.එම්.එස්.එන්.ජයවර්ධන

විශේෂවේදි ප්‍රථම වසර 

ජන සන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය

කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය